‘First Love, Last Rites’ Ian McEwan ("Pierwsza miłość, ostatnie posługi")

‘First Love, Last Rites’ to pierwszy zbiór opowiadań Iana McEwana opublikowany w połowie lat siedemdziesiątych. Składa się z ośmiu opowiadań, w których w większości bohaterami są dzieci lub ludzie dorośli, którzy z różnych powodów zatrzymali się w rozwoju psychicznym na okresie dzieciństwa/dojrzewania. 

Mężczyzna zafascynowany dziennikami swojego dziadka, w których znalazł niesamowity sposób na… zniknięcie. Chłopiec, który ogarnięty myślą o tym, żeby mieć już ten pierwszy raz za sobą, znajduje sposób na utratę cnoty, który w najlepszym razie można nazwać niesmacznym. Cudowne lato kolejnego chłopca spędzone z nową współlokatorką, zakończone w bardzo gwałtowny sposób. Próba przedstawienia teatralnego, która wymyka się spod kontroli. Spacer znudzonego młodego mężczyzny z małą sąsiadką w upalny dzień, którego konsekwencje okazują się tragiczne. Mężczyzna – noworodek, który marzy o powrocie do ciemnego i przytulnego łona matki. Wspólne mieszkanie pary młodych ludzi, które wypełnione biernością i pustką, zmienia się pod wpływem pewnego wydarzenia. Kolejny młody chłopiec zagubiony w teatralnym, sztucznym świecie swojej ciotki doświadcza rozmycia własnej tożsamości.

W swoich opowiadaniach McEwan pokazuje co może wyniknąć z nudy, braku moralnego kręgosłupa, presji rówieśniczej. Pokazuje również, że nie jesteśmy w stanie przewidzieć tego co może wydarzyć się za chwilę, a śmierć może nadejść nawet w chwili radosnego szczęścia. Opisuje nam jak z pozoru trywialne wydarzenie potrafi tak silnie na nas wpłynąć, że wyrywa nas z stuporu, z którego nie mogliśmy się otrząsnąć przez długi czas. Jak wychowanie może wpłynąć na nasze dorosłe życie, a przede wszystkim zadaje pytanie czym jest ta „dorosłość”? Nie daje nam odpowiedzi na to pytanie, oprócz takiej, że ten termin na pewno nie odnosi się do wieku człowieka. 

Tytuł zbioru odnoszący się do jednego z opowiadań w nim zawartych opowiada również o tematach  podejmowanych w poszczególnych historiach. Miłość, seks, inicjacja, pożądanie, śmierć, morderstwo, gwałt, wycofanie się z świata. Znajdziemy to wszystko plus jeszcze szczyptę magii, odrobinę tajemnicy i dusznej teatralności. 

Co świadczy o wyjątkowości tych historii? Najpierw chcę Wam powiedzieć, że nie jestem czytelnikiem, którego łatwo zszokować. Te jednak opowiadania sprawiły, że żołądek przewrócił mi się na drugą stronę, zrobiło mi się niedobrze, a po ich przeczytaniu pozostał mi nieprzyjemny posmak w ustach. Czytałam je z niedowierzaniem i obrzydzeniem. Myślę, że ich siła nie tkwi w opisywanych w nich wydarzeniach, a chyba w potędze języka, którym są napisane, który beznamiętnie opowiada o kolejnym przekraczaniu granic,  jak również sprytnych zabiegów podjętych przez autora, które wprowadzają element zaskoczenia.  Jeśli w przypadku ‘Homemade’ możemy przewidzieć co się stanie, to w przypadku innych opowiadań mimo tego, że spodziewałam się zaskoczenia nie byłam przygotowana na to co w nich znajdę (tak jak w ‘Butterflies’). Wszystkie one są raczej spokojne, trochę senne i nierealne, a jednocześnie wypełnione agresją i przemocą. Każde z tych opowiadań opowiada o obsesji, niezdrowej fascynacji, strachu i ułomnościach natury ludzkiej. O tym jak ludzie wykorzystują innych, zarówno fizycznie jak i psychicznie. 

Myślę, że w momencie kiedy były one opublikowane po raz pierwszy wzbudziły wiele wzburzenie zarówno wśród czytelników jak i krytyki. Teraz, po latach, może już tak nie szokują, ale zdecydowanie wywołują w czytelniku wrażenie dyskomfortu i zapadają w pamięć.  Na przestrzeni tych kilku dni od kiedy zakończyłam czytanie wielokrotnie do nich w myślach wracałam lub raczej powinnam powiedzieć – wielokrotnie mnie w myślach niepokoiły. Są jak suche, piaszczyste powietrze, które nie pozwala odetchnąć pełną piersią.

Polecam wszystkim miłośnikom lęków i chorych namiętności jak i tym, którzy nie boją się stawić czoła odwiecznym obsesjom kryjącym się w ludzkiej naturze.

Pozdrawiam,

Kura Mania.

Książkę przeczytałam w ramach wyzwania GRA W KOLORY.